Beelddenken, hoe meet je dat?

Onderzoek wijst uit dat er op de basisschool een grote nadruk ligt op verbale communicatie en verbale vaardigheden, ook wel de verbale leerstrategie genoemd. Sommige kinderen hebben echter een grote voorkeur voor beelddenken (visuele leerstrategie), waardoor zij minder goed zijn in verbale communicatie en verbale vaardigheden. Door hun voorkeur voor beelddenken zijn zij in het nadeel  op de basisschool, omdat visuele communicatie en vaardigheden minder gebruikt worden.

Dit zou mogelijk negatieve gevolgen kunnen hebben, zoals een negatiever zelfbeeld en onbegrepen worden door de omgeving. Kinderen met een voorkeur voor beelddenken denken vooral in plaatjes en kijken naar het grotere geheel en hoe stukjes informatie hierin passen. Zij leren tevens op een andere manier, namelijk door eerst een visualisatie van een concept te maken. Hierdoor passen visuele instructiemethoden beter bij deze kinderen.

Het Wereldspel is tot nog toe het enige non-verbale instrument waarmee al ruim 60 jaar o.a. het beeld- en/of taaldenken gesignaleerd kan worden. Zowel nationaal als internationaal zijn er bevoegde onderwijs- en zorgprofessionals die middels een speciale opleiding hebben leren werken met het Wereldspel.

Iets wat in dit verhaal nog ontbreekt, is een bewezen meetinstrument voor leerkrachten om snel en eenvoudig vast te stellen of een leerling een beelddenker is en of het taal-/begripsdenken daarmee in balans is. Daarom startte de Universiteit Utrecht in samenwerking met de Rijksuniversiteit Groningen en Stichting Beelddenken in 2016 een onderzoek naar beelddenken. Aan het onderzoek namen 300 kinderen uit groep 6/7 deel. De vraag die centraal stond in dit onderzoek is ‘Hoe kan beelddenken worden vastgesteld?’. Daarnaast probeerde het onderzoek antwoord te geven op de vragen: ‘Hoe kan de voorkeur voor beelddenken versus verbaal denken betrouwbaar en valide worden vastgesteld?’,  ‘Hoe hangt de voorkeur voor beelddenken of verbaal denken samen met de vaardigheid om visuele en verbale informatie te verwerken?’ en ‘Hoe zijn de voorkeur voor en vaardigheid in zowel visuele als verbale informatieverwerking gerelateerd aan lees- en spellingvaardigheid?’.
In aanvulling op financiering door de Universiteit van Utrecht en de Rijksuniversiteit Groningen heeft de SBN ook subsidies ontvangen van De W.M. de Hoop stichting en Stichting Kinderpostzegels  waardoor dit onderzoek mede mogelijk werd gemaakt. Bij Publicaties vindt u de samenvatting van dit onderzoek.

Eind 2022 startte, in opdracht van Stichting Beelddenken, een nieuw onderzoek naar een gestandaardiseerde Informatie Verwerking Vragenlijst (IVV) voor leerkrachten door Dr. Annemaaike Serlier-van den Bergh i.s.m prof. Petra Hurks (UM). Met deze vragenlijst kunnen leerkrachten snel en effectief inzicht krijgen in het voorkeursdenken van een leerling, zodat daar in de didactiek op kan worden aangesloten. Het onderzoek is nog in volle gang.