Beelddenken, hoe meet je dat?

Onderzoek wijst uit dat er op de basisschool een grote nadruk ligt op verbale communicatie en verbale vaardigheden, ook wel de verbale leerstrategie genoemd. Sommige kinderen hebben echter een grote voorkeur voor beelddenken (visuele leerstrategie), waardoor zij minder goed zijn in verbale communicatie en verbale vaardigheden. Door hun voorkeur voor beelddenken zijn zij in het nadeel  op de basisschool, omdat visuele communicatie en vaardigheden minder gebruikt worden.

Dit zou mogelijk negatieve gevolgen kunnen hebben, zoals een negatiever zelfbeeld en onbegrepen worden door de omgeving. Kinderen met een voorkeur voor beelddenken denken vooral in plaatjes en kijken naar het grotere geheel en hoe stukjes informatie hierin passen. Zij leren tevens op een andere manier, namelijk door eerst een visualisatie van een concept te maken. Hierdoor passen visuele instructiemethoden beter bij deze kinderen.

Het Ojemann Wereldspel

Stichting Beelddenken Nederland waakt over het Ojemann Wereldspel als erfgoed van Nel Ojemann. Dit betekent dat de Stichting Beelddenken het alleenrecht heeft op het gebruik van de naam Ojemann Wereldspel. Leidend voor het gebruik van het Ojemann Wereldspel zijn het originele door Nel Ojemann ontwikkelde materiaal en de daarbij behorende basishandleiding  – inclusief bewerkingen in opdracht van de Stichting Beelddenken Nederland naar aanleiding van wetenschappelijk onderzoek.

Het Ojemann Wereldspel is tot nog toe het enige non-verbale instrument waarmee al ruim 60 jaar o.a. het beeld- en/of taaldenken gesignaleerd kan worden. Zowel nationaal als internationaal zijn er bevoegde onderwijs- en zorgprofessionals die middels een speciale opleiding hebben leren werken met het geregistreerde Ojemann Wereldspel (ISBN/EAN 9503825583532), dat te herkennen is aan het officiële logo.

Wetenschappelijk onderzoek Wereldspel
In 2021 startte er vanuit de Radboud Universiteit, in samenwerking met enkele internationale hoogbegaafdheidsorganisaties, een wetenschappelijk onderzoek naar het Ojemann Wereldspel in relatie tot hoogbegaafdheid onder leiding van prof. Dr. E.H. Kroesbergen: `Characteristics of giftedness: A theoretical background for assessing children with the World Game`. Een eerste oriënterende fase liet voldoende bevestiging zien om door te gaan en uiteindelijk te komen tot een gestandaardiseerde signalering hoogbegaafdheid met het Wereldspel.
Het vervolgonderzoek startte eind 2023 onder leiding van Dr. Marjolijn van Weerdenburg (Universitair docent: Behavioural Science Institute/Orthopedagiek: Leren en Ontwikkeling), Marita van den Hout (Master SEN/jeugd- en gezinsprofessional), Marion van de Coolwijk (voorzitter Werkgroep Onderwijs) en Gifted Institute (Denemarken). Op dit moment wordt (inter)nationaal data verzameld.

Wetenschappelijk onderzoek naar Beelddenken
In 2016 startte de Universiteit Utrecht in samenwerking met de Rijksuniversiteit Groningen en Stichting Beelddenken een onderzoek naar beelddenken. Aan het onderzoek namen 300 kinderen uit groep 6/7 deel. De vraag die centraal stond in dit onderzoek is ‘Hoe kan beelddenken worden vastgesteld?’. Daarnaast probeerde het onderzoek antwoord te geven op de vragen: ‘Hoe kan de voorkeur voor beelddenken versus verbaal denken betrouwbaar en valide worden vastgesteld?’,  ‘Hoe hangt de voorkeur voor beelddenken of verbaal denken samen met de vaardigheid om visuele en verbale informatie te verwerken?’ en ‘Hoe zijn de voorkeur voor en vaardigheid in zowel visuele als verbale informatieverwerking gerelateerd aan lees- en spellingvaardigheid?’.
In aanvulling op financiering door de Universiteit van Utrecht en de Rijksuniversiteit Groningen heeft de SBN ook subsidies ontvangen van De W.M. de Hoop stichting en Stichting Kinderpostzegels  waardoor dit onderzoek mede mogelijk werd gemaakt. Bij Publicaties vindt u de samenvatting van dit onderzoek.

Wetenschappelijk onderzoek Informatie Verwerking Vragenlijst
Iets wat in dit verhaal nog ontbreekt, is een bewezen meetinstrument voor leerkrachten om snel en eenvoudig vast te stellen of een leerling een beelddenker is en of het taal-/begripsdenken daarmee in balans is. Eind 2022 startte, in opdracht van Stichting Beelddenken, een nieuw onderzoek naar een gestandaardiseerde Informatie Verwerking Vragenlijst (IVV) voor leerkrachten door Dr. Annemaaike Serlier-van den Bergh en Marion van de Coolwijk i.s.m prof. Petra Hurks (UM).
Een van de doelen van ons onderzoek is het ontwikkelen van een visuele en verbale vragenlijst waarmee we de leervoorkeuren van kinderen in kaart kunnen brengen, met betrekking tot hoe zij informatie het liefst ontvangen, bijvoorbeeld visueel of auditief. Door deze voorkeuren te begrijpen, streven we ernaar om leerkrachten in de toekomst te voorzien van waardevolle inzichten. Hiermee kunnen zij, indien mogelijk, hun onderwijsmethoden aanpassen om beter aan te sluiten bij de individuele behoeften van elk kind. Het onderzoek is nog in volle gang. Kinderen uit groep 7 en 8 wordt gevraagd de vragenlijst online in te vullen. Meedoen? Mail naar: secretaris@stichtingbeelddenken.nl